De kip en het ei: waarom eten vegans geen eieren?
Wanneer je vegan lifestyle ter sprake komt, zijn mensen meestal snel mee als je uitlegt waarom je melk en vlees liever vermijdt. Eieren daarentegen roepen nogal wat vraagtekens op. Kippen leggen toch gewoon eieren dus waarom zouden we ze niet opeten? Nochtans zijn er heel gegronde redenen om geen eieren te eten: kippen zijn wellicht de slechtst behandelde diersoort op aarde. Vind jij het soms moeilijk om uit te leggen waarom je geen eieren eet? We zetten alle argumenten nog even op een rijtje.
De definitie van veganisme
Veganisme is per definitie een levenswijze waarbij men ernaar streeft om elk gebruik van dieren voor voeding, kleding, amusement, experiment of eender welk ander doel te vermijden. Vegans eten dus geen eieren omdat ze afkomstig zijn van dieren. Zeggen dat hiermee de kous af is, zou de kippen echter onrecht aandoen.
Kippen in de eierindustrie worden gedood na een fractie van hun natuurlijke levensverwachting.
Hoe oud wordt een kip?
Afhankelijk van het ras kunnen kippen 10 à 15 jaar oud worden, er zijn zelfs kippen gekend die 20 jaar oud worden. In de pluimveehouderij worden kippen echter zelden ouder dan anderhalf jaar.
Legkippen worden geslacht na gemiddeld 18 maanden.
Om economisch rendabel te zijn, moeten legkippen zo productief mogelijk blijven. In het eerste jaar leggen kippen de meeste eieren en daarna neemt het aantal eieren geleidelijk af. Daarom worden legkippen meestal tussen de 12 à 18 maanden geslacht.
Haantjes worden vergast of levend vermalen na de geboorte.
Bij het uitbroeden van eieren worden niet alleen vrouwelijke kuikens uitgebroed: ongeveer de helft van de eieren worden haantjes. Omdat ze vanzelfsprekend geen eieren leggen, zijn deze kuikens waardeloos voor de eierindustrie. Hun ras maakt hen dan weer ongeschikt voor de vleesindustrie waarvoor kippen gekweekt worden die heel snel in gewicht toenemen. De mannelijke kuikens worden daarom kort na hun geboorte vergast of levend vermalen.
Zieke kippen in de pluimveehouderij
Omdat de kippen dicht opeengepakt in onnatuurlijke omstandigheden leven (zie verder), zijn ze heel kwetsbaar. Heel wat kippen sterven dan ook aan ziekten of letsels nog voor ze 18 maanden oud zijn. Volgens de meest recente cijfers van het Departement Landbouw en Visserij gaat het om 10% van de leghennen (de sector spreekt daarbij over ‘uitval’). (1)
De leefomstandigheden van legkippen
9,2 miljoen legkippen in België
In 2018 telde België 48,1 miljoen kippen in de pluimvee-industrie. Opgesplitst in deelsectoren, krijgen we de volgende cijfers voor België:
- 32,3 miljoen vleeskuikens (waarvan 27,2 miljoen in Vlaanderen)
- 9,2 miljoen leghennen voor consumptie-eieren
- 2,1 miljoen leghennen voor broedeieren. Broedeieren zijn eieren die in broeierijen uitgebroed worden voor de eier- en de vleesindustrie. Er wordt in de cijfers geen onderscheid gemaakt hoeveel hennen eieren leggen voor de eierindustrie of voor de vleesindustrie.
- 3,8 miljoen poeljen, dit zijn leghennen die nog geen ei gelegd hebben. In de cijfers wordt geen onderscheid gemaakt of deze hennen bestemd zijn voor consumptie-eieren of voor broedeieren.
Bron: Pluimveeloket (2)
Hoewel de legkippen in België met minstens 9,2 miljoen zijn, zien we ze amper. Dit komt omdat de meeste kippen dicht opeengepakt leven in gesloten stallen.
Gemiddeld 37.000 kippen per bedrijf
In de afgelopen jaren daalde het aantal pluimveehouderijen terwijl het aantal legkippen in stijgende lijn gaat. Dit betekent dat er steeds meer dieren per bedrijf zijn. In 2017 telde een leghennenbedrijf in Vlaanderen gemiddeld 37.000 kippen per bedrijf. (3) Grote stallen zijn niet enkel bijzonder stresserend voor de kippen, ze verhogen ook het risico op zoönosen. Dit is niet alleen een gevaar voor de volksgezondheid, maar betekent bovendien dat bij het minste risico op een ziekte-uitbraak volledige stallen van (tien)duizenden dieren gedood worden.
4 huisvestingssystemen
Eieren worden onderverdeeld in vier categorieën op basis van de manier waarop de kip gehouden wordt, ook wel het huisvestingssysteem genoemd.
- Biologische bedrijven (code 0)
- Vrije uitloopsystemen (code 1)
- Scharrelkippen (code 2)
- Verrijkte kooien (code 3)
In België worden ongeveer 4,8% van de leghennen biologisch gehouden, 12,2% in vrije uitloop, 46,4% als scharrelkippen en 36,7% van de kippen leven in verrijkte kooien. (4)
Verrijkte kooien: één A4-blad per kip
Verrijkte kooien hebben een oppervlakte van 750 vierkante centimeter per kip: dat is iets meer dan één A4’tje per kip wat zelfs niet volstaat om de vleugels te strekken. In Wallonië worden verrijkte kooien vanaf 2028 verboden, maar in Vlaanderen blijft het alsnog bij een belofte. Deze eieren worden nauwelijks in de supermarkt verkocht, maar worden grotendeels verwerkt in voedingsmiddelen zoals mayonaise, koekjes of gebak (zie verder).
De andere systemen bieden weliswaar iets meer plaats, maar de ruimte blijft bijzonder beperkt: zo mogen er nog steeds negen kippen per vierkante meter gehouden worden, voor biologische kippen is dat zes kippen per vierkante meter.
Geen buitenruimte voor scharrelkippen
Scharrelkippen moeten geen buitenruimte krijgen, die is enkel voorbehouden aan kippen met vrije uitloop (12% van de Belgische legkippen) en biologische kippen (4,8%). Scharrelkippen brengen hun korte leven dus door in gesloten stallen waar ze amper ruimte hebben. De benaming scharrelkippen is bovendien misleidend. Slechts één derde van de oppervlakte per kip moet bedekt zijn met strooisel. (5) Dit betekent dat kippen vaak met hun poten op pijnlijk gaas of een harde ondergrond moeten staan.
Vrije uitloop
In bedrijven met vrije uitloop worden uitgangen voorzien die de kippen toegang moeten geven tot een beperkte buitenruimte. Doordat ze met zoveel zijn, geraakt echter lang niet elke kip tot buiten. De leefomstandigheden in de stal zijn overigens identiek aan die van de scharrelkip.
Biologische kippen worden op dezelfde manier geslacht.
De huisvesting voor biologische kippen is vergelijkbaar met die van kippen in vrije uitloop. In de stallen mogen 3.000 dieren gehouden worden met maximaal 6 kippen per vierkante meter. Bovendien worden woorden ook voor bio-eitjes haantjes gedood en worden de kippen op dezelfde manier geslacht lang voor hun natuurlijke levenseinde.
Doorgefokte legkippen
In de industrie wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen leghennen en vleeskippen. De leghennen zijn geselecteerd op bepaalde eigenschappen: de kippen moeten zoveel mogelijk eieren leggen met zo min mogelijk voer. Het resultaat zijn erg kwetsbare kippen die met grote gezondheidsproblemen kampen (herinner je de sterfte van 10%).
25 eieren per maand
In hun korte leven leggen legkippen gedurende 15 maanden ongeveer 25 eieren per maand. Dit is een enorm verschil met de voorouder van de gedomesticeerde kip, de rode kamhoen (gallus gallus), die slechts tweemaal per jaar een nestje van maximaal 20 eieren legt om zich voort te planten. Door de onnatuurlijke legsnelheid zijn legkippen bijzonder vatbaar voor ziektes, botbreuken en ontstekingen aan de eileiders. Door die ontstekingen kunnen eieren vastzitten, wat zonder behandeling een pijnlijke dood veroorzaakt. Daarnaast komen tumoren heel vaak voor bij legkippen.
Waarom geen eieren van kippen uit de tuin?
Als je bovenstaande gelezen hebt, vraag je je misschien af wat er dan mis is met eieren van kippen thuis. Hoewel deze kippen er ongetwijfeld véél beter aan toe zijn dan de gemiddelde legkip in België zijn er enkele bedenkingen die je kan maken:
Komt de kip van bij een kweker?
De kans is groot dat de kip gekocht werd bij een kweker. In dat geval geldt ook hier dat haantjes meteen na de geboorte gedood worden. Met bovenstaande cijfers en feiten in het achterhoofd, kan je je vragen stellen bij de leefomstandigheden van de leghennen die broedeieren leggen. Een kip bij een kweker kopen, houdt een systeem in stand dat gebaseerd is op de uitbuiting van dieren. Daarom raden we af om legkippen vrij te kopen bij de boer: deze praktijk is voor de boer winstgevend en de kippen worden vervangen door nieuwe kippen in een eindeloze cirkel.
Eieren teruggeven aan de kip
Afhankelijk van het ras zijn ook legkippen bij mensen thuis bijzonder kwetsbaar, omdat het meestal geselecteerde rassen zijn. Het voortdurend leggen van eieren vergt heel veel energie. Het voer in de winkel voldoet bovendien niet altijd aan de nutritionele behoeften van de kip. Daarom kan je de eieren best terugvoeren aan de kip. Dat klinkt misschien wat vreemd, maar de eieren en de eierschaal (calcium!) bevatten heel veel voedingsstoffen die de kip goed kan gebruiken. Bovendien zijn ze er dol op!
Met de kip naar de dierenarts
Kippen zijn intelligente dieren met een eigen persoonlijkheid. Ze hebben een complex communicatiesysteem en uit onderzoek blijkt dat hun cognitieve vermogen vergelijkbaar is met dat van katten en honden. Toch worden ze meestal allesbehalve gelijk behandeld. In de realiteit zijn mensen slechts zelden bereid om een consultatie bij de dierenarts te betalen voor een kip. En dat is nochtans noodzakelijk want zoals eerder vermeld zijn kippen heel kwetsbaar. Bovendien zijn het prooidieren waardoor ze amper laten merken dat ze ziek zijn. Het is daarom belangrijk om altijd alert te blijven en met de kip naar de dierenarts te gaan bij enig teken van ziekte.
Heb je zelf een kipje geadopteerd of wil je graag meer tips om voor een kip te zorgen? Bekijk dan zeker even deze uitgebreide handleiding die werd opgesteld door de stichter van All For Animals.
Ei zit in meer dan je denkt, maar het kan zonder.
Wanneer we denken aan eieren eten, denken we vaak aan traditionele bereidingen van ei zoals een spiegelei of omelet. Maar eieren zitten daarnaast verwerkt in heel wat producten in de supermarkt. Denk maar aan sauzen zoals mayonaise, koekjes, gebak en zelfs vegetarische vleesvervangers. Deze eieren zijn bovendien vaak afkomstig van kippen uit kooien. Gelukkig kan je perfect zonder!
Ei-vrije producten in de supermarkt
Recepten zonder ei
Een chocoladecake zonder ei of zelfs een vegan quiche? Lekker en gemakkelijk! Bekijk onze vegan recepten voor meer inspiratie.
Bronnen:
1: Pluimvee – Departement Landbouw en Visserij
2: Pluimveeloket – Informatie Belgische/Vlaamse kippensector
3: LARA – Uitdagingen voor de Vlaamse Land- en Tuinbouw
4: Pluimveeloket – Informatie Belgische/Vlaamse kippensector
5: Vilt – Welke regels gelden voor welk leghennenhouderijsysteem?
Jo-Anne McArthur KGuerin
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!