Plantaardige boter

Gebruik je graag boter om te bakken of om op je boterham te smeren? Vegan boter vind je gemakkelijk in alle supermarkten. Het is wel even handig om te weten waar je op kan letten, want niet alle margarines zijn vegan, zelfs niet als de claim ‘plantaardig’ op de verpakking staat. In dit artikel kom je alles te weten over veganistische bak- en braadboters en margarine.

Wat is het verschil tussen boter en margarine?

De voorwaarden waaraan margarine en boter moeten voldoen om als dusdanig op de markt gebracht te worden, zijn wettelijk bepaald. Enkel boter die van dierlijke melk gemaakt wordt, mag onder de benaming boter verkocht worden. Hoewel sojaboter een algemeen aanvaarde term is die verder breed gebruikt wordt, zal je deze benaming dus niet op de verpakking terugvinden.

Om vegan boter te vinden, moeten we dus op zoek gaan naar margarine. Margarine wordt gedefinieerd als ‘de eetbare vetstof bestaande uit een emulsie hoofdzakelijk van het type water-in-olie verkregen uit eetbare oliën of vetten van plantaardige of dierlijke oorsprong, of uit een mengsel van deze vetstoffen, bestemd om als dusdanig verkocht te worden en uitgesmeerd te worden of om gebruikt te worden in de keuken bij het bereiden van gerechten.’

(Bron: Koninklijk Besluit betreffende de fabricage en het in de handel brengen van margarine en voedingsvetten. 2 oktober 1980)

Waarom is niet alle margarine vegan?

Volgens de definitie mag margarine dus ook dierlijke oliën of vetten bevatten. In de praktijk wordt meestal gebruik gemaakt van (een mengeling van) plantaardige olie, al zijn er ook margarines met visolie op de markt.

Becel margarine met visolie

 Dit is echter niet het enige waar je best op let bij de aankoop van een margarine. Het bovengenoemde KB bepaalt naast de benaming ook welke andere ingrediënten aanwezig mogen zijn in margarine:

‘Margarine mag daarnaast ook nog andere voedingsmiddelen bevatten, zoals bijvoorbeeld maar niet uitsluitend: bij middel van melkzuurbacteriën al dan niet verzuurde volle, halfvolle of afgeroomde melk, eventueel verkregen door reconstitutie vanaf de overeenkomstige melkpoeders; suikers; keukenzout; eidooier of eidooierpoeder; melkwei of melkweipoeder; aroma’s; voedselingrediënten met aromatiserende eigenschappen; toegelaten additieven.’

Margarine kan dus heel wat ingrediënten bevatten die niet veganistisch zijn:

Melk

Sommige margarines bevatten (droge) melkbestanddelen, zoals bv. de meeste margarines van het huismerk Delhaize. Ook melkweipoeder staat soms tussen de ingrediënten.

Ei

Hoewel het wettelijk gezien dus mag, zijn wij niet op de hoogte van margarines waarin ei verwerkt wordt.

Aroma’s

Bij aroma’s is de producent niet verplicht om de specifieke samenstelling ervan op te sommen, behalve wanneer het aroma allergenen bevat. Aroma’s kunnen dus in principe altijd dierlijke producten bevatten. Enkel de producent kan hierover uitsluitsel geven.

Vitamine D

Vitamine D3 kan zowel een dierlijke als een plantaardige oorsprong hebben. Vitamine D3 van dierlijke oorsprong wordt uit schapenwolvet gewonnen. Plantaardige vitamine D3 wordt uit korstmos geproduceerd. Doordat de dierlijke variant goedkoper is dan de plantaardige, wordt deze nog vaak aan producten toegevoegd. De oorsprong van de vitamine wordt niet op de verpakking vermeld.

Op de verpakking staat dat de margarine plantaardig is, maar bij de ingrediënten staat melk. Hoe kan dat? 

Een goede vraag, want wij begrijpen deze vreemde kronkel ook niet goed. Het gebeurt gelukkig niet zo vaak maar sommige margarines vermelden de claim ‘plantaardig’ terwijl ze toch melk bevatten. Enkele voorbeelden hiervan zijn Planta en Zeeuws Meisje. Mag dat zomaar? Ja, helaas wel. Verordening (EU) 1308/2013 bepaalt dat margarine ‘plantaardig’ mag worden genoemd indien het product alleen vet van plantaardige oorsprong bevat, met een tolerantie voor dierlijk vet van 2% van het vetgehalte. 

Welke margarine is vegan?

En nu het goede nieuws! Laat je zeker niet ontmoedigen door deze informatie. Steeds meer producenten kiezen voor vegan certificering. Zowel het Europese V-Label als het vegan trademark van de Vegan Society controleren ingrediënten, aroma’s en de oorsprong van de vitamine D zodat jij dat niet meer hoeft te doen. Wanneer je het vegan trademark (met de zonnebloem) of het V-label in combinatie met het woord ‘VEGAN’ op een verpakking ziet, mag je er dus op vertrouwen dat het product vegan is. Enkele voorbeelden van vegan margarines zijn de producten van Alpro en verschillende producten van Becel en Blue Band (check het V-label).